Jezelf kwijtraken als gevolg van trauma

Verlies van Jezelf na Trauma: Hoe het Zich uit in het Dagelijks Leven en Hoe Coaching kan Helpen

Wanneer we spreken over trauma, denken velen aan ingrijpende gebeurtenissen die een blijvende impact op ons leven hebben. Wat minder vaak besproken wordt, is hoe trauma onzichtbaar kan sluimeren in ons dagelijks functioneren. Het hoeft niet altijd een groot, dramatisch moment te zijn; vaak gaat het om herhaalde ervaringen van verwaarlozing, afwijzing of terugkerende stressmomenten die ons gevoel van veiligheid, eigenwaarde en verbinding ondermijnen.

Dit kan ons gaandeweg vervreemden van wie we werkelijk zijn. Het verliezen van jezelf, of het gevoel jezelf kwijt te zijn, is een veelvoorkomende maar vaak onbegrepen en onzichtbare reactie op trauma. Ook voor jezelf.

In dit blog ga ik dieper in op hoe dit zich uit in het dagelijks leven en hoe coaching kan helpen om dit patroon van het 'uit contact' gaan te doorbreken.

Wat betekent het: jezelf kwijtraken als gevolg van trauma?

Het kwijtraken van jezelf als gevolg van trauma betekent dat je het contact met je eigen gevoelens, verlangens, en identiteit geheel of gedeeltelijk verliest. Je begint je leven te leiden volgens de verwachtingen van anderen, omdat je eigen innerlijke kompas verstoord is geraakt. Dit kan het gevolg zijn van verschillende soorten trauma, zoals emotionele verwaarlozing, verlies, mishandeling, of zelfs subtielere vormen van onveiligheid in de kindertijd. Relationeel trauma Het type trauma waar ik in de praktijk veel mee in aanraking kom is relationeel trauma. Dit ontstaat wanneer onze basisveiligheid in relaties is geschonden: door afwezigheid, onvoorspelbaarheid, afwijzing of constante kritiek van mensen die belangrijk voor ons zijn. Het effect is subtiel, maar diepgaand. We leren vroeg dat onze emoties, verlangens of behoeftes niet altijd welkom zijn en dat overleven vaak betekent: onszelf kleiner maken of wegcijferen.

Hier komt fawning om de hoek kijken. Fawning is een specifieke traumarespons waarbij we overmatig geven, aanpassen en pleasen om veiligheid of acceptatie te creëren. Het is een strategie om in relaties te overleven, zonder dat we onszelf verliezen… maar paradoxaal genoeg verliezen we vaak juist het contact met ons eigen innerlijke kompas. Logisch dus dat we gaan pleasen wanneer we niet precies weten wie we zijn en niet echt in contact zijn met onze eigen gevoelens. Het pleasen voelt dan als een reflex: een manier om aanwezig, geliefd en gezien te zijn bij de ander, terwijl we ondertussen onze eigen stem opzijzetten.

Jezelf verliezen in moeilijke gesprekken

Een voorbeeld hiervan: 'moeilijke gesprekken'. Menig peope-pleaser schuwt moeilijke gesprekken, confrontaties of onderhandelingen. Ze kennen zichzelf en beschrijven het als: 'Ik ben een conflictvermijder.' Daar zit een diepere laag onder: hierin zou de IK juist aanwezig mogen zijn. Het is een uitnodiging om je eigen perspectief, grenzen en gevoelens te laten zien. Maar het voelt té spannend. Onbewust weet je al dat je in zo’n moment de neiging hebt om uit jezelf te stappen, je te verstoppen of je woorden aan te passen zodat het de ander niet stoort of tot last is. Het contact met je eigen binnenwereld wordt tijdelijk verbroken, alsof je je eigen aanwezigheid even “uitzet” om de schijn van harmonie te bewaren.

Het gaat hier dus niet alleen om het vermijden van conflict, maar om het beschermen van jezelf op een manier die je oorspronkelijk geleerd hebt: je veilig voelen door te verdwijnen. En dat is precies het punt waar de IK mag terugkomen, stapje voor stapje, terwijl je je oude reflexen observeert en herkent. Op een rustig en veilig eigen tempo.

Jezelf verliezen kun je op meerdere manieren ervaren

Je kunt het gevoel jezelf kwijt te zijn op (minstens) twee manieren ervaren:

1. Je treedt BUITEN jezelf en kijkt naar jezelf die iets doet/zegt/ondergaat

2. Je duikt diep IN jezelf, verstopt je ware of echte IK en ondergaat de ervaring oppervlakkig of verdoofd.
   

Beide manieren worden door deze essentiële basisbehoefte aangestuurd: veiligheid! UIT jezelf treden of IN jezelf verstopt zitten gebeurd dus om ons IK te beschermen tegen overweldigende gevoelens die we in het moment zelf niet kunnen dragen en dus onveilig voor ons zijn. En juist in onze relaties komt deze dynamiek naar voren. We blijven dan 'liever' in verbinding, zelfs als deze onveilig is, dan bij de onveiligheid van onze eigen gevoelens of mening.

Hoe het verlies van jezelf zich uit in het dagelijks leven

1. Leven op automatische piloot: Mensen die zichzelf in relationeel trauma zijn kwijtgeraakt, leven vaak op de automatische piloot. Ze kunnen zich losgekoppeld voelen van hun eigen emoties en handelen vanuit een plaats van routine en verplichting, in plaats van echte vreugde of passie. Of ze voelen en denken steeds heel veel, maar kunnen het niet ont-warren, omdat ze niet alleen zichzelf maar ook de ander voelen. Dit kan zich uiten in het dagelijks opstaan, werken, en naar bed gaan zonder echt bewust te ervaren wat er tussenin gebeurt. Het gevoel dat je er maar deels bent, het leven waarneemt in plaats van leeft.

2. Please-gedrag en overaanpassing: Wanneer je jezelf kwijt bent, is de kans groot dat je je richt op het pleasen van anderen. Je past je voortdurend aan de wensen en behoeften van anderen aan, omdat je bang bent voor afwijzing of omdat je simpelweg niet meer weet wat je zelf wilt. Dit kan leiden tot overbelasting en chronische stress, omdat je voortdurend over je eigen grenzen gaat.

3. Besluiteloosheid en verwarring: Het verliezen van je eigen kompas kan ertoe leiden dat zelfs de kleinste beslissingen overweldigend aanvoelen. Je weet niet meer wat je wilt, wat goed voor je is of welke richting je op moet. Dit kan zich uiten in het niet kunnen kiezen van een carrièrepad, het vermijden van belangrijke levenskeuzes, of zelfs in dagelijkse beslissingen zoals wat je wilt eten of hoe je je tijd wilt besteden.

4. Gevoelens van leegte en vervreemding: Veel mensen die zichzelf zijn kwijtgeraakt, ervaren een diep gevoel van leegte. Ze voelen zich vervreemd van zichzelf en anderen, alsof ze in een soort mist leven. Dit kan leiden tot depressieve gevoelens, isolatie, en een gebrek aan voldoening in het leven.

Het is normaal om jezelf kwijt te raken na trauma

Allereerst is het belangrijk om te benadrukken dat het normaal is om jezelf kwijt te raken na trauma. Dit is een beschermingsmechanisme van het lichaam en de geest. Wanneer we geconfronteerd worden met overweldigende gebeurtenissen, proberen we onszelf te beschermen door ons af te sluiten van pijnlijke emoties en ervaringen. Eruit schieten of onszelf verstoppen. Dit kan echter onbewust leiden tot het verlies van onze eigen identiteit en richting in het leven.

Hoe coaching kan helpen om jezelf terug te vinden

1. Bewustwording creëren: Een van de eerste stappen in coaching is het creëren van bewustwording rondom het patroon van zelfverlies. Samen kijken naar jouw persoonlijke geschiedenis. Niet om erin terug te stappen, maar om te ontdekken welke pijn je in je volwassen leven nog met je meedraagt. Stap voor stap ontlast je jezelf door de sessies heen. Als traumasensitieve en ervaringsdeskundige coach help ik je ontdekken waar en hoe je je eigen behoeften en gevoelens hebt moeten negeren of onderdrukken en hoe je deze weer langzaam op jouw tempo vrij kunt maken.

2. Het hervinden van je eigen stem: Coaching kan je ondersteunen bij het opnieuw verbinden met je eigen ik, je verlangens en waarden. Dit kan inhouden dat je leert luisteren naar je intuïtie, je lijf, je eigen mening durft te uiten en stap voor stap keuzes maakt die voor jou juist en ok voelen. Dit proces kan gepaard gaan met het doorbreken van please-gedrag en het leren stellen van gezonde grenzen.

3. Verwerken van onderliggende emoties: Vaak liggen er onverwerkte emoties ten grondslag aan het verlies van jezelf. Coaching begeleid je bij het veilig en geleidelijk verwerken van deze emoties, zodat je weer toegang krijgt tot je eigen innerlijke wijsheid. Dit kan je helpen om los te komen van oude patronen en om je leven weer vanuit je eigen kracht te leiden.

4. Opbouwen van zelfvertrouwen: Naarmate je jezelf beter leert kennen en accepteren, zal ook je zelfvertrouwen groeien. Ik kan je hierbij ondersteunen door je aan te moedigen om kleine, haalbare stappen te zetten die in lijn liggen met wie je werkelijk bent. Dit kan variëren van het nemen van een halve of hele dag vrij om voor jezelf te zorgen tot het ondernemen van grotere veranderingen zoals het veranderen van baan of het aangaan van nieuwe relaties. Alles gericht op wat jij aan kan en wilt, op jouw tempo.

Conclusie

Het kwijtraken van jezelf na trauma is een normaal en begrijpelijk verschijnsel, juist als het gaat om relationeel trauma. Ook kan dit nog jarenlang op een deels onbewuste manier voortduren. Het kan zich uiten in verschillende aspecten van je dagelijks leven, van please-gedrag tot gevoelens van leegte. Maar er is hoop: door middel van traumasensitieve coaching kun je leren om weer in contact te komen met je eigen gevoelens, verlangens, en waarden. Je kunt leren jouw trauma een plek te geven en het verwerken. Zo kun je het leven leiden dat echt bij jou past. Het proces van heling en zelfherontdekking is een bijzondere en zeer waardevolle reis en met de juiste traumasensitieve begeleiding, compassie en het vinden van je eigen rust en tempo kun je jezelf stap voor stap terugvinden.

Meer lezen? - Wat is fawn?